DOĞUMDAN SONRA GEBELİKTEN KORUNMA
  

reklamlar



Doğum sonrasında üreme organlarının eski fonksiyonlarını kazanmasıyla birlikte yeni anne yeniden hamile kalabilir. Bebeklerini ek gıda vermeden yalnız anne sütüyle besleyen ve aynı zamanda hiç adet görmeyen annelerin 6 ay süreyle gebe olma şansı azdır.Ancak emzirmek kadının hamile kalmayacağı anlamına gelmez. Emzirme döneminde fizyolojik olarak doğurganlık bir süre gecikmektedir. Aileler bu sürenin ne zaman sonlandığını bilmediklerinden, emziren anneler çoğunlukla doğurganlıklarının başladığını beklemedikleri bir gebelikle karşılaşınca anlamaktadırlar.



İlk 2 aydan sonra adet görmek ya da bebeği başka besinlerle doyurmak yeniden gebe kalınabileceğinin habercisidir. Yeni bir gebelik istemeyen çiftler doğum sonrasında en kısa zamanda korunmaya başlamalıdırlar.
Doğum sonrasında hemen çocuk istense bile bir süre ara vermek gerekir ve ailenin gebelik olmaması için etkili şekilde korunması gerekir. İki doğum arasında iki yıldan az bir süre olursa hem iki çocuğun hem de annenin sağlığı olumsuz etkilenecek, yaşam kalitesi düşecektir.
·İki yıldan daha sık aralarla doğan çocuklarda ölüm olasılığı ve sağlık sorunları, daha uzun aralarla doğan çocuklardan daha fazladır.



·Sık doğum, bir önceki çocuğun sağlığını da etkiler. Anne yenidoğan kardeşle daha çok ilgileneceği için bir önceki çocuğun beslenmesi, sağlıklı büyüme ve gelişmenin desteklenmesi, çevredeki zararlardan korunması yeterince sağlanamaz. Bir doğumdan sonra en az 2 yıl geçmeden tekrar gebe kalınması anneden yorgunluk ve sağlık sorunlarına neden olur, doğacak bebeğin gelişmesi de olumsuz etkilenebilir.



Gebelikten korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebelikten korunmanın yanı sıra, cinsel hayat daha zevkli hale gelir, istenmeyen gebelik korkusu sorunu ortadan kalkar.
Gebelikten korunmak için, adet kanamaları başlamamış ve / veya anne emziriyor olsa bile, doğumdan sonra hemen ya da kesinlikle 6. haftanın bitiminde etkili bir yöntem kullanmaya başlanmalıdır.


 


Planlanmamış Bir Gebelikle Karşılaşmamak İçin
Doğum sonrasında ilk cinsel ilişkiden önce her kadın bir aile planlaması yöntemi kullanmaya başlamalıdır. Doğum sonrasında bütün korunma yöntemleri kullanılabilir. Herkes için uygun olan tek bir yöntem yoktur ve çiftler kendi durumları hakkında düşünerek ve bir uzmana danışarak seçim yapmalıdırlar.

Doğum Sonrası Dönemde Kullanılabilecek Aile Planlaması Yöntemleri :

Prezervatif (Kondom / Kılıf):
Doğum sonu dönemde ilk cinsel ilişkiden başlayarak kullanılabilir. Emzirme sürecinde olabilecek vajinal kuruluk nedeniyle rahatsızlık hissedilirse, prezervatif spremisit ya da nemlendirici kremlerle kullanılabilir. Prezervatifin önemli özellikleri, hiçbir yan etkisinin olmaması ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruyucu olmasıdır. Başka bir doğum istenene dek, her uygulamada bir yenisi kullanılmak koşuluyla sürekli kullanılabilir.

Spermisitler (Köpüren tablet, jel ve köpükler):
Kondom gibi hemen kullanılabilir. Vajinanın nemlenmesine de yardım etmesi, cinsel ilişkinin ağrılı olmasını önleyebilir. Etkisi diğer yöntemlerden daha az olabilir, uygulama dikkatle yapılmalıdır. Bu yöntem uygulandığında 6 saat geçmeden vajina yıkaması yapılmamalıdır. Dış organların yıkanmasında sakınca yoktur.

Diyafram:
Doğumdan 6 hafta sonra rahim normal şekline döndükten sonra, diyaframı vajina derinine rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirmeyi başaran kadınlar için çok etkili bir yöntemdir. Sağlıkla ilgili ciddi bir riski ve yan etkisi olmaması nedeniyle tercih edilebilir. En az 6 saat en fazla 24 saat yerinde bırakılabilir. Bu süre içinde, kadın yıkanma dahil her işini sürdürebilir. Diyaframların çeşitli boyları vardır. Kadına uygun olan diyafram büyüklüğü vajinal muayene ile belirlenir.

Rahim İçi Araçlar (RİA, Spiral):
Erken uygulama: Normal vajinal doğumda plasentanın atılmasından sonra 10 dakika içinde bakırlı, T tipi rahim içi araçlar uygulanabilir. Bu fırsat kaçırılmış ise, ilk 48 saat içinde de uygulanması mümkündür.
Altı hafta sonra uygulama: Normal doğumdan 6 hafta sonra ve sezaryenden 8 hafta sonra, adet kanaması zamanına bağlı olmadan herhangi bir zaman RİA uygulanabilir. Düşükle sonlanan gebeliklerden hemen sonra da uygulanabilir. Bakır T tipi araçlardaki bakırın anne sütüne ve anne sütü emen bebeğe hiçbir olumsuz etkisi yoktur.
Emzirmeye bağlı olarak adet görmeme durumunda uygulama için adeti beklemeye gerek yoktur. Adetleri başlamış olan hanımlarda, kanama dönemi uygulama için en uygun zamandır.
RİA uygulanmasından önce, adet görmeyen emziren annelerde gebelik olmadığından kesin emin olmak istendiğinde, adet söktürücü yüksek doz hormon ilaçlarının uygulanması gereksiz ve zararlıdır. Gebelik şüphesinde yapılması gereken 15 gün arayla iki kez gebelik testidir. Adet düzeni henüz yerleşmemiş bir kadında tek bir kez yapılan gebelik testi ile negatif sonuç alınması gebelik olmadığını kesin olarak göstermez.
Doğum sonu rahim içi uygulandıktan sonra, diğer zamanlarda olduğu gibi, bir süre kanama görülebilir. Araç uygulaması ile düzenli adet görme arasında bir ilişki yoktur.
Bakır T tipi (CuT380) araç 10 yıl korunma sağlar. Gebelik istendiğinde araç çıkarılır ve çıkarıldığında doğurganlık hemen geri döner.

Hormonlu Kontraseptifler:
Kombine Oral Kontraseptifler (Doğum kontrol hapları): Doğum sonrası emziren annelerde KOK kullanımı önerilmemektedir.
Emzirmeyen annelerde doğumdan sonra 3. haftada başlanabilir. 4. haftadan sonra ise, sağlık personeli tarafından gebelik araştırması yapıldıktan sonra verilir.
Minihaplar: Yalnız progestin içeren minihaplar özellikle emzirme döneminde tercih edilen hormonal bir korunma yöntemidir. Minihapların anne sütünün miktar ve niteliğini arttırdığı bilinmektedir.

Uzun Etkili İğne Şeklinde Kontraseptifler:
Yalnız progestin içeren iğneler
Üç ayda bir kalçadan ya da koldan uygulanan bu yöntemin en önemli avantajları arasında, anne sütü miktarını arttırması gelmektedir. Emziren annelerde doğum sonrası 6 hafta-6 ay arası dönemde uygulanır. Emzirmeyen annelerde ise, doğum sonrası hemen başlanabilir.

Hem progestin hem östrojen içeren iğneler
Bu iğnelerin emziren annelerde doğumdan sonra 6 ay kullanılması önerilmez. Emzirmeyen annelerde ise, ilk 3 haftadan sonra başlanmalıdır.

Doğal Aile Planlaması Yöntemleri:
Vücut ısısı ölçümleri, servikal mukus değerlendirmeleri gibi yöntemler doğum sonrası erken dönemde güvenilir değildir.

İsteğe Bağlı Cerrahi Sterilizasyon:
En etkili doğum kontrol yöntemleri olan kadında tüp ligasyonu, erkekte vazektomi geriye dönüşü olmayan yöntemlerdir. Bunlar doğum aralarını açmak amacıyla değil, bir daha hiç çocuk sahibi olmamak istendiğinde kullanılır. Uygulanması tüp ligasyonundan çok daha kolay bir teknikle mümkün olan, kısa süreli ve pahalı olmayan bir girişim olan vazektomi istendiğinde her zaman uygulanabilir.
Tüp ligasyonu eskiden beri, istendiğinde sezaryen doğumlarında uygulanan bir yöntem olmakla birlikte, bugün bir ön şart aranmadan ailenin isteği ile her zaman yapılabilmektedir. Doğum sonu dönem, özellikle hastanede doğum yapan kadınlar için en elverişli zamandır. Kısa süreli bir işlemdir, birkaç saat sonra bebek emzirilebilir.
 



Kaynak: Dr. Ayşegül AKGÜN Halk sağlığı uzmanı

reklamlar